Zgłoszenie podwykonawcy stanowi jeden z kluczowych elementów procesu budowlanego, którego celem jest przede wszystkim zabezpieczenie interesów podwykonawcy. W praktyce nadal zdarzają się sytuacje, w których podwykonawca nie został zgłoszony w ogóle, albo został zgłoszony błędnie, co – w obu przypadkach – jest źródłem negatywnych konsekwencji prawnych dla podwykonawcy.

W niniejszym wpisie dowiesz się na co jako podwykonawca, powinieneś zwrócić uwagę na etapie dokonywania zgłoszenia, tak aby zagwarantować sobie późniejsza możliwość dochodzenia roszczeń o zapłatę wynagrodzenia, także od inwestora.

Dlaczego warto dokonywać zgłoszenia?

Odpowiedź na to pytanie jest prosta: dokonanie prawidłowego zgłoszenia warunkuje powstanie solidarnej odpowiedzialności inwestora.

A czym jest wskazana solidarna odpowiedzialność inwestora? Jest to szczególny rodzaj odpowiedzialności wynikający wprost z ustawy (a więc niezależnie od treści umów na linii inwestor – generalny wykonawca oraz generalny wykonawca - podwykonawca) o gwarancyjnym charakterze. Zgodnie bowiem z art. 647 1 § 1 kodeksu cywilnego: „inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą (generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych, których szczegółowy przedmiot został zgłoszony inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do wykonywania tych robót, chyba że w ciągu trzydziestu dni od dnia doręczenia inwestorowi zgłoszenia inwestor złożył podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec wykonywania tych robót przez podwykonawcę”.

Powołany przepis oddaje podstawową funkcję instytucji zgłoszenia oraz odpowiedzialności solidarnej inwestora. Wskazuje bowiem, że w przypadku (skutecznego) zgłoszenia podwykonawcy, może on dochodzić roszczeń o zapłatę wynagrodzenia nie tylko od wykonawcy (generalnego wykonawcy), a więc podmiotu, z którym ma zawartą umowę, ale także od inwestora, a więc podmiotu, z którym żadna umowa go nie łączy. Rozwiązanie takie zabezpiecza podwykonawcę przed ryzykiem niewypłacalności generalnego wykonawcy w toku inwestycji budowlanych. Co istotne, odpowiedzialność inwestora została ukształtowana jako solidarna. Oznacza to, że podwykonawca w razie braku płatności po stronie generalnego wykonawcy, może wybrać czy wystąpić z powództwem o zapłatę przeciwko generalnemu wykonawcy, przeciwko inwestorowi, czy łącznie przeciwko generalnemu wykonawcy oraz inwestorowi.

Jednocześnie warto dodać, że zgłoszenie nie jest jedynym możliwym sposobem powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora. O drugim takim przypadku dowiesz się z kolejnego wpisu na blogu.

Zakres solidarnej odpowiedzialności inwestora został także szczegółowo opisany w odrębnym wpisie.

W jakiej formie dokonać zgłoszenia?

Zgłoszenie musi być dokonane w formie pisemnej. Forma ta jest zachowana poprzez własnoręczne podpisanie dokumentu. Nie wystarczy zatem sam mail informujący o wybraniu podwykonawcy, czy też przesłanie skanu pisma, kopii pisma lub faxu.

Brak zachowania formy pisemnej powoduje nieważność zgłoszenia. Nie będzie ono zatem wywierać żadnych skutków prawnych oraz wyłączy podwykonawcy możliwość kierowania roszczeń w stosunku do inwestora.

W uzupełnieniu warto dodać, że równoważna formie pisemnej (a więc również wystarczająca) jest forma elektroniczna, która polegać będzie na dokonaniu zgłoszenia w postaci elektronicznej i opatrzeniu go kwalifikowanym podpisem elektronicznym (art. 78 1 kodeksu cywilnego).

Kto może dokonać zgłoszenia?

Zgłoszenia może dokonać zarówno generalny wykonawca, jak i podwykonawca.

Praktyka wskazuje, że zagadnieniem zgłoszeń zajmuje się najczęściej generalny wykonawca, co biorąc pod uwagę całą organizację procesu budowlanego uznać należy za rozwiązanie prawidłowe.

Z uwagi jednak na cel zgłoszenia, tj. zabezpieczenie interesów podwykonawcy, to podwykonawca powinien sprawdzić wykonanie tego obowiązku przez generalnego wykonawcę. Weryfikacji poddać należałoby nie tylko sam fakt dokonania zgłoszenia, ale i formę oraz treść zgłoszenia. Uchybienia w którymkolwiek z powyższych elementów, jak wskazano powyżej, mogą prowadzić do bezskuteczności zgłoszenia, a co za tym idzie, za wyłączeniem solidarnej odpowiedzialności inwestora. Za prawidłowe należałoby uznać rozwiązanie, w którym, na podstawie umowy zawartej pomiędzy generalnym wykonawcą a podwykonawcą, na generalnego wykonawcę nałożony zostałby obowiązek potwierdzenia podwykonawcy dokonania zgłoszenia, w tym także przez udostępnienie treści zgłoszenia. Rozwiązanie takie, w razie jakichkolwiek uchybień, pozwoliłoby podwykonawcy na wykonanie własnego zgłoszenia.

Treść zgłoszenia

Obowiązujące przepisy, w tym art. 647 1 § 1 kodeksu cywilnego, nie precyzują szczegółowych wymagań co do treści zgłoszenia ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że zgłoszenie powinno zawierać „szczegółowy przedmiot” zgłoszonych robót budowlanych.

Biorąc pod uwagę całokształt regulacji ustawowej, praktykę orzeczniczą sądów powszechnych sformułować należy następujące rekomendacje co do treści zgłoszenia:

1. Dokładne oznaczenie podwykonawcy, które powinno zawierać podstawowe dane umożliwiające identyfikację podwykonawcy (nazwa, siedziba itp.).
   
   

2. Data rozpoczęcia robót budowlanych. Biorąc pod uwagę fakt, że odpowiedzialność solidarna inwestora dotyczy robót budowlanych realizowanych po dokonaniu zgłoszenia, dla celów dowodowych warto byłoby wskazać w samej treści zgłoszenia datę, która początkować będzie rozpoczęcie robót budowlanych przez podwykonawcę.
   
   

3. Szczegółowy przedmiot robót budowlanych. Jest to kluczowy element zgłoszenia. W praktyce orzeczniczej często zdarzają się przypadki, w których to właśnie z uwagi na brak precyzyjnego określenia robót budowlanych, zgłoszenie uważane jest za bezskuteczne, co w razie sporu sądowego z inwestorem może powodować oddalenie powództwa podwykonawcy skierowanego do inwestora o zapłatę wynagrodzenia. W tym kontekście ważne jest, aby w przypadku, w którym tożsame rodzajowo roboty budowlane realizowane są przez kilku niezależnych podwykonawców (np. roboty ciesielskie, roboty betoniarskie) dokładnie określić poszczególne zakresy wykonywane przez każdego z podwykonawców (np. w odniesieniu do poszczególnych stropów, kondygnacji, okresu realizacji robót budowlanych itp.).
   
   

4. Informacje o wynagrodzeniu należnym podwykonawcy. Wskazany element nie jest wprost wymagany przepisami prawa. Niemniej biorąc pod uwagę, że inwestor odpowiada solidarnie za zapłatę wynagrodzenia zasadniczo do wysokości wynagrodzenia określonego w umowie zawartej pomiędzy generalnym wykonawcą a podwykonawcą (o ile wartość ta nie przekracza wynagrodzenia za ten rodzaj robót określony w umowę pomiędzy inwestorem a generalnym wykonawcą), warto informacje o tym zamieścić.

Aktualizacja zgłoszenia

Należy pamiętać, że jakiekolwiek zmiany okoliczności wskazanych w treści zgłoszenia, powodują konieczność jego zmiany lub uzupełnienia nowym zgłoszeniem.

W obu przypadkach, konieczne jest zachowanie opisanej powyżej procedury. Dotyczyć to będzie przede wszystkim sytuacji, w których podwykonawcy powierzono szerszy zakres robót budowlanych niż wskazany w pierwotnym zgłoszeniu.

Sprzeciw

Dokonanie zgłoszenia otwiera inwestorowi możliwość wniesienia sprzeciwu. Sprzeciw powinien być zgłoszony w formie pisemnej zarówno generalnemu wykonawcy, jak i podwykonawcy. Inwestor ma na to 30 dni od dnia otrzymania zgłoszenia.

W przypadku prawidłowego zgłoszenia sprzeciwu, inwestor nie będzie odpowiadał solidarnie za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy.

Więcej o skutkach sprzeciwu oraz możliwych działaniach podwykonawcy dowiesz się w kolejnych wpisach na blogu.

Jeśli masz pytania dotyczące zgłoszenia podwykonawcy, nie wiesz, czy zostałeś prawidłowo zgłoszony lub już jesteś na etapie sporu z generalnym wykonawcą lub inwestorem – skontaktuj się z kancelarią. Przeanalizujemy Twoją sprawę oraz znajdziemy optymalne rozwiązanie.